Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
éidearfa
éideimhin
eidhneán
éidreoir
éifeacht
éifeachtach
éifid
éigean
éigeandáil
éigeart
éigeas
eighdeán
éigiallta
éigin
éiginnte
éigiontach
éigneach
éigneasta
éigniú
éigríoch
éigríonna
éigse
éigseach
éigean fir1 fórsa iomarcach (rinne sé éigean air; slad is éigean) gá, riachtanas (rud ab éigean a dhéanamh) ► ar éigean le deacracht (ar éigean a chreidim é; beo ar éigin) ► éigeantach aid1 ► éigeantas fir1
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
cáineadh ar dhuine as rud éigin a rinne sé nó a dúirt sé
a rá amach go hoscailte; bheith sásta a rá gur mar sin atá; nóta á rá go bhfuair tú nó gur íoc tú as rud éigin; faoistin a dhéanamh i gcoir
leithscéal ag duine a bhfuil coir ina leith go raibh sé in áit éigin eile ag an am
tréith ar leith; bealach, dóigh; staid; ord; patrún, scéim; cur síos nó cuntas scríofa ar ábhar éigin
buairt faoi rud éigin a rinne tú nár cheart duit a dhéanamh; brón (tá aithreachas orm)
buíoch de Dhia as rud éigin
dabht; easpa cinnteachta; barúil, gan chinntiú, go bhfuil rud éigin cearr nó go bhfuil duine ciontach i rud éigin
is ar éigin (níl ann ach go n-aithním iad)
beo ar éigin (tá sé ann as)
aithris chruinn ar rud éigin a dúirt nó a scríobh duine
rud éigin le malairt a chothromú; rud sa bhreis
duine a stiúrann cúram éigin ar nós siopa nó monarcha nó club
titim nó truip bheag trí bharr coise a bhualadh ar rud éigin
áit a ndíoltar rudaí chun airgead a thógáil do chúis éigin
fáinne bláthanna le cur ar cheann duine nó le crochadh ar rud éigin mar ornáid
píosa airgid déanta de mhiotal; píosa ornáideach miotail a bhronntar ar dhuine as éacht éigin
bronntanas rúnda do dhuine chun rud éigin mímhacánta nó neamhdhleathach a dhéanamh
báúil le duine as fabhar éigin a rinne sé duit
scannán gearr greannmhar bunaithe ar léaráidí; léaráid ghrinn in iris nó i nuachtán a dhéanann ceap magaidh de rud nó de dhuine éigin
aon rud atá ceaptha nó cumtha go deas; dhá phíosa aráin agus bia éigin eile eatarthu
mícheart (tá rud éigin cearr leis)
cnap nó diosca beag chun baill éadaigh a dhúnadh; cnap beag a chuireann rud éigin ag obair nuair a bhrúitear é (ar nós cnaipí i mbosca ceoil nó ar chlóscríobhán)
duine a leagtar mar chúram air obair nó dualgas éigin a chomhlíonadh
cumann nó coiste agus é mar chúram orthu rud éigin a fhiosrú; údarás a bhronntar ar oifigeach airm
tuairim ghinearálta faoi rud éigin, smaoineamh
gabháil le héigean; cur isteach (ar dhuine); griogadh (ag déanamh concais orm a bhí sé)
ar siúl, ar bun (tá rud éigin ar cois)
(crích in abairtí áirithe) teorainn (críocha na tíre, na feirme); réigiún, limistéar (críoch Laighean); deireadh; críochnú (críoch an scéil); slacht (cuir críoch éigin ort féin; duine gan chrích); socrú saoil (tá iníon eile le cur i gcrích aige)
ábhar cuimhne; seoid chuimhne ar ócáid nó ar áit nó ar dhuine éigin
cruth, déanamh; dealramh, féachaint (cuma na hoibre; níl cuma ná caoi air); slí, dóigh (ar chuma éigin, ar aon chuma)
rud éigin cearr nó mícheart, botún; rud nár cuimhníodh air nó a fágadh ar lár nó gan déanamh; faillí a dhéanamh i rud
tnúth le rud éigin agus ag súil go dtiocfaidh sé; muinín, iontaoibh (is tú mo dhóchas)
teacht saor as guais éigin; imeacht gan fhios, teitheadh, sleamhnú leat
(le duine nó rud) nach bhfuil ainmnithe; (le huair, áit) nach bhfuil cinnte; tuairim ar (fiche éigin bliain)
éigean nó fórsa a imirt (ar dhuine)
seachas sin (rud éigin eile); an dara ceann de dhá cheann (an bhróg eile); breise (faigh ceann eile); difriúil (scéal eile é sin)
imeacht ó áit nó ó rud; ligean do rud fanacht, nó é a chur, mar a bhfuil sé (doras a fhágáil dúnta; fuílleach a fhágáil); titim siar, teip (fágadh sa rás é); cur nó gan a chur san áireamh (fágann sin gur fíor é); laige, locht (tá fágáil éigin ann); geasa (d'fhág sé na fágálacha sin orainn)
cur fút (in áit); gan corraí (as áit); gan bogadh (go dtarlaíonn rud éigin nó go n-ordaítear a mhalairt); cónaí (tá sé ag fanacht ar an mbaile seo); gan athrú nó aistriú (fan socair; fan fút); foighneamh (fan nóiméad, fan leis is tiocfaidh sé); coinneáil ó (fanacht ón scoil, fanacht amach uaidh)
beartas fógraí, cruinnithe, óráidí etc. chun cúis speisialta éigin a chur chun cinn
duine a chonaic rud ag tarlú nó a bhfuil eolas pearsanta aige faoi rud éigin; duine a thugann fianaise i gcúirt
líne bheag (-) idir dhá chuid de chomhfhocal nó idir dhá shiolla nuair is éigean focal a bhriseadh ag deireadh líne scríbhneoireachta nó cló
éigean láidir, cos ar bolg, fórsa
líonadh suas nó amach; pulcadh, líonadh thar fóir; iomlánú; breis mar chúiteamh ar easpa éigin; leathanaigh bhreise a chuirfí amach le nuachtán nó le hiris
rud a thugtar mar dheimhniú go ndéanfar rud éigin (dul i ngeall ar rud); airgead a chuirtear ar iomaitheoir i gcomórtas (geall a chur ar chapall i rás); comhartha dúshláin (geall comhraic); bua, duais (an geall a bhreith ó dhuine); dealramh, cuma (tá geall fáis sna barra)
briseadh nó bearna i leanúnachas mar a bhfuil rud éigin in easnamh
éigean, caitheamh (a chuirtear ar dhuine rud a dhéanamh)
duine nó rud a leanann rud éigin
rud éigin cearr, fabht, máchail; easnamh (tá a locht féin air); milleán (orm féin atá an locht)
barra miotail nó adhmaid buailte ar thaca agus ceann de á bhrú síos chun rud éigin trom ar an gceann eile a bhogadh nó a ardú
is éigean do
