DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
réamhfhocal in ionad do, de (doras a dhúnadh, bainne a ól, chuaigh sé a chodladh); (a chois na tine; a seacht a chlog)
píosa iarainn nó adhmaid le doras nó geata a choinneáil dúnta
doras nó geata a dhúnadh le bolta
ar bheagán radhairc; gan aon radharc, dall; dúnta (doras, cosán, caoch)
radharc na súl a bhaint de dhuine; dalladh (chaoch an solas é); dúnadh, tachtadh (chaoch an píopa)
cuar cruinn ceart agus é dúnta, agus gach pointe den chuar comhfhad ón lár; fáinne
cnap nó diosca beag chun baill éadaigh a dhúnadh; cnap beag a chuireann rud éigin ag obair nuair a bhrúitear é (ar nós cnaipí i mbosca ceoil nó ar chlóscríobhán)
flapa ar insí a dhúnann agus a osclaíonn (comhla dorais, comhla cofra, comhla fuinneoige); gaireas a rialaíonn rith leachta nó gáis nó gaile
dún; áit shábháilte (i ndaingean na coille); greim docht (i ndaingean sa talamh); urrús cinnte (daingean a thabhairt do dhuine i rud)
dúnta go docht; sábháilte; buan, seasmhach
dúnadh go docht; neartú; cinntiú
comhla ar insí ar féidir í a oscailt agus a dhúnadh i dteach nó i seomra nó i gcupard; an oscailt ina bhfuil an chomhla; (sheas sé sa doras); oscailt, mar a bheadh ar chneá
lámh agus í dúnta go dlúth (agus na méara fillte sa dearna); buille de dhorn; lán doirn; miosúr sé horlaí nó mar sin; lámh nó cos uirlise (dorn claímh)
dúnadh (doras, leabhar, a dhruidim); teannadh (druid isteach leis an tine; druid aníos anseo; druid amach uaim)
dúnta; rúnmhar, sicréideach; iomlán (bliain druidte); lomlán
comhla, geata, clúid etc. a tharraingt ar rud, iamh; tarraingt le chéile, fáscadh (casóg a dhúnadh); clabhsúr, bailchríoch (dúnadh dáin); líonadh (poll a dhúnadh; dhún an ceo isteach orainn)
duine nó rud a dhéanann dúnadh
cluas a thabhairt do rud (éisteacht le fuaim na gaoithe); cumas cloisteála (tá éisteacht mhaith aige); bheith i do thost, do bhéal a dhúnadh (éist do bhéal)
imeacht ó áit nó ó rud; ligean do rud fanacht, nó é a chur, mar a bhfuil sé (doras a fhágáil dúnta; fuílleach a fhágáil); titim siar, teip (fágadh sa rás é); cur nó gan a chur san áireamh (fágann sin gur fíor é); laige, locht (tá fágáil éigin ann); geasa (d'fhág sé na fágálacha sin orainn)
snag, slogadh tobann anála sa scornach a dtagann tritheamh tobann scairte leis agus dúnadh bharr an phíobáin
a bhfuil fáscadh déanta air, brúite nó cúngaithe ar a chéile; dúnta go docht; (le duine) fuinte, dingthe; néata, gléasta go gleoite
oscailt i gclaí nó i bhfál le dul isteach nó amach tríd cosúil le doras; bac slí is féidir a dhúnadh agus a oscailt
duine a bhfuil sé de chúram air geata a oscailt agus a dhúnadh mar is gá
oscailt i ndeic loinge, nó in urlár nó i ndíon foirgnimh etc., agus comhla dhúnta air; an chomhla féin
lúb chun doras nó geata a dhúnadh
dúnadh (d'iaigh sé an doras); fraitheacha (níl greim faoi iamh an tí)
dúnta; lán, sách (tá a ghoile iata); crua sa bholg
siúnta miotail ar dhoras, ar gheata nó ar chomhla chun iad a dhúnadh agus a oscailt
barra beag adhmaid nó miotail le doras nó geata a dhúnadh
bearna, scoilt, poll; rud atá dúnta a fhuascailt (doras, bosca, leabhar, do bhéal, a oscailt)
páil; dún; caisleán, pálás
torann tobann trom (mar a dhéanfadh doras ag dúnadh)
dúnadh céarach nó luaidhe a chuirtear ar cháipéis mar chruthú gur fíorcháipéis í agus nach brionnaithe atá sí, nó ar rud ar bith ionas nach féidir é a oscailt gan an dúnadh a bhriseadh; marc, iarsma (d'fhág an aicíd a séala air)
fáisceán fada dúnta d'éadaí, do mhálaí etc., ina dtéann dhá shraith fiacla i ngreim ina chéile nuair a tharraingítear sleamhnán eatarthu
cnaipe agus dhá cheann air chun bóna a dhúnadh; stumpa (stoda fiacaile); staic, cuaille