Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
farasbarr
fardoras
fargán
farra
farradh
farraige
farraigeoireacht
fás
fás-
fasach
fásach
fáscadh
fáslach
fásmhar
fásra
fastaím
fású
fásúil
fáth
fathach
fáthadh
fáthchiall
fáthmheas
fás1 fir1 éirí mór nó ard; teacht féir nó plandaí; forbairt (le fás an léinn, an eolais); toradh an phróisis sin, planda, slat; síolrú (an dream ónar fhás sé)
fás2 aid1 folamh, gan feidhm; fiáin, rábach
fás- réimír bréige, falsa, folamh (fáschíle, fáschreideamh)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
galar ar chealla an choirp a fhásann agus a leathann
feamainn agus fáis eile mar í
toradh buí cosúil le buaircín péine a fhásann i dtíortha teo
fás nua i bplanda tar éis a aibithe; athfhéar
féar nua ag fás san áit ar baineadh féar cheana
lile a fhásann in uisce, duilleog bháite
bláth beag buí a fhásann trí fhéar earraigh
ar dhath an tsneachta nó an bhainne; fionn (gruaig bhán); báiteach (bán san aghaidh); folamh (tá an áit bán); díomhaoin, fiáin (ag imeacht bán); gan aon bharr ag fás air ach féar (talamh bán)
gob, pointe (barr méire, barr pinn); an pointe is airde, mullach (barr crainn, barr cnoic); an pháirt uachtarach (barr tí, barr leathanaigh); uachtar (ar bharr talún, ar bharr an uisce); rud a fhásann ar bharr talún (barr coirce, barr prátaí); toradh (de bharr mo shaothair); breis (barr ar mhíle); bua (barr a bhreith ar dhuine); deireadh (tá mé i mbarr mo chéille acu)
nach bhfuil mór (teach beag); nach bhfuil fásta suas (páistí beaga); nach bhfuil chomh mór (an ceann beag); nach bhfuil fada (tamall beag); nach bhfuil ard (torann beag); nach bhfuil iomlán nó nach maireann i bhfad (faoiseamh beag); nach bhfuil mórthairbheach (pinginí beaga a shaothrú); nach bhfuil i bhfad uainn (ar ball beag); nach bhfuil iomadúil (scata beag); atá sóisearach (Brian beag); ar díol ceana é (a mháthair bheag); ar díol trua nó tarcaisne é (duine beag dearóil)
duine baineann fásta; céile mná
gas a fhásann as stoc crainn, buinneán, slat; ladhar píce nó foirc, beann
planda beag glas a fhásann in imeall uisce agus a úsáidtear le blas a chur ar bhia
rud deas daite a fhásann ar phlanda (agus a dtagann toradh nó pór as); barr áilleachta (bláth na hóige); rathúnas (go gcuire Dia bláth ort)
duine a fhásann nó a dhíolann bláthanna
gan dóthain de riachtanais na beatha; gan mórán maoine nó airgid; gan mórán fáis (talamh bocht); gan mórán téagair (beithíoch bocht); gan mórán maise (culaith bhocht); gan mórán tairbhe (obair bhocht); gan mórán dealraimh (leithscéal bocht); dona (pian bhocht, is bocht an scéal é); ina dhíol trua (mo leanbh bocht); ina dhíol drochmheasa (an t-amadán bocht)
péist a fhásann ina féileacán
láidir, garbh (caint bhorb); fiata (súil bhorb); tréan (tine bhorb); láidir le blaiseadh (bia borb); fiáin (fás borb)
at, fás, dul i méid; stoirm farraige, suaill
ag fás go gasta nó go tréan
níos mó ná an cothrom, tuilleadh; níos mó ná a ceapadh nó mar is gá; fás, biseach; iomarca (breis ualaigh)
fiaile le bláth buí a fhásann go láidir i dtalamh a ligtear i léig
géag chaol a bheadh ag fás as íochtar planda nó crainn; ógánach caol ard
fás deilgneach a bhfuil gais agus craobhacha láidre air a stórálann uisce
snáth nó éadach a dhéantar as an gclúmh geal a fhásann ar phlanda cadáis
deoch the déanta as pónairí meilte rósta an chrainn chaife (a fhásann i dtíortha teo); bialann bheag
glasra fada dearg a fhásann faoi thalamh, meacan dearg
teacht in aois; fás, forbairt
fás beag íseal glas gan bhláth a thagann ina phaistí in áiteanna taise
toradh beag cruinn súmhar a fhásann ar chrann nó ar thor (caor fíniúna, caor chon); rud lonrach beodhearg (caor thine, caor thintrí)
toir agus fáis ísle eile
fás sléibhe a mbíonn ceann bog bán clúmhach air
ceann de na fáis ar chorp agus ar sciatháin éin
fiaile a fhásann trí chruithneacht
planda a fhásann cois locháin agus spící arda donna mar bhláthanna air
crainn ag fás le chéile; foraois
rinn claímh; féasóg a fhásann ar dhias eorna; buile, fearg (tháinig colg air)
fás mór ard a bhfuil stoc is géaga is duilleoga air; polla, cuaille (crann loinge, crann brataí); lámh, stoc (crann spáide, crann speile); seafta, bíoma (crann deirice); fráma, déantús adhmaid (crann na páise, crann tógála); giota adhmaid a d'úsáidtí i gcrannchur (cuirimis ar chrainn é; ar mo chrann atá sé); adhmad (cos chrainn, saor crainn)
(le talamh) cur, curadóireacht; barra ag fás
toradh borb milis a fhásann ar phailm áirithe
ceann de na spící géara a fhásann ar ainmhithe ar nós na gráinneoige; bior nó spíon (mar a bhíonn ar dhris); biorán, pionna; bróiste
an cnó nó an síol a fhásann ar an dair
planda síorghlas agus caora péarlacha bána air a fhásann ar stoc nó ar bhrainsí crainn agus a úsáidtear mar chuid d'ornáidí na Nollag
éirí dubh nó a dhéanamh dubh (dhubhaigh an spéir, a ghnúis); (le barr ag fás) galar dubh; brón, briseadh croí
foraois a bhfuil an fás chomh tiubh sin inti gur deacair gabháil tríthi
fás cladaigh, agus dath crón air, a itear
fás nó caonach cloch a d'úsáidtí chun dathaithe
duillí le chéile ag fás ar chrann
an séasúr a leanann an geimhreadh nuair a thosaíonn plandaí ag fás; obair earraigh
