Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
amchlár
amfaibiach
amh
ámh
amhábhar
amhail
amhailt
amháin
amhantar
amhantrach
amhantraíocht
ámharach
amharc
amharclann
amhas
amhastrach
amhiarann
amhlachas
amhlaidh
amhola
amhrán
amhras
amlóg
amháin aid & dob & cón singil, aonair (duine amháin); gan níos mó ná sin (sinn féin amháin) ► ach amháin cé is moite (de), taobh amuigh de, seachas (ach amháin an ceann seo)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
aon rud beo (ach amháin planda) a bhfuil mothú agus cumas gluaiseachta ann; aon bheithíoch ceathairchosach
dul nó cur ó áit go háit eile, athrú; taisteal; rud a thiontú ó theanga amháin go teanga eile
ach amháin (amach ó bheannú dúinn ní raibh mórán le rá aige)
cé is moite de, ach amháin
ceann amháin (a haon); duine nó rud amháin (gach aon); cárta imeartha nach bhfuil ach marc amháin air (an t-aon muileata); ar bith (níl aon duine istigh); céanna (tá siad ar aon dath le chéile); amháin (an t-aon iníon atá acu)
leis an aon intinn nó cuspóir amháin
amháin, i dtaobh le ceann amháin
rud amháin ann féin; caighdeán tomhais (is é an punt an t-aonad airgid atá in Éirinn)
etc. mise liom féin, tusa leat féin, eisean leis féin etc., amháin; aonarach (rud, duine, aonair)
singil, amháin; uaigneach
gnás nach gceadaíonn ach aon chéile amháin a bheith ag duine san aon am amháin
duine amháin clainne
glactha leis nó curtha i bhfeidhm ag aon taobh amháin (dí-armáil aontaobhach)
áit chónaithe phríobháideach ar urlár amháin
do theach féin nó teach do mhuintire; aonad de thalamh ceantair, baile fearainn; tithe agus siopaí le chéile in aon áit amháin
gléas iompair le roth amháin a sháitear leis na lámha
bláthphlanda a mhaireann aon séasúr amháin
druma beag agus craiceann ar thaobh amháin de
iasc ballach blasta atá le fáil in abhainn nó i loch; ceann amháin éisc (breac éisc)
sráid nach bhfuil ach béal amháin uirthi
suíochán agus droim air do dhuine amháin; suíomh nó suíochán oifigiúil údaráis (mar atá ag ollamh nó ag duine a ritheann cruinniú)
ach amháin, taobh amuigh (de) (cé is moite díom féin)
coiscéim; ardú (céim suas); ísliú (céim síos); ardú amháin i staighre nó i ndréimire; aonad tomhais (céim teochta, fiche céim celsius, uillinn tríocha céim); seasamh nó stádas saoil (céim chreidiúna, íseal i gcéim); gradam ollscoile (céim B.A.); cruatan (céim chrua)
arm troda agus lann fhada fhaobhrach air, bior ar cheann amháin di agus doirnín ar an gceann eile
gléas ceoil gaoithe cosúil le feadán fada agus aon gheocán amháin ann
róbháúil le taobh amháin
suim a íoctar ina haon chnap amháin, uilig in éineacht
ceart dlí atá ag duine amháin cóipeanna de shaothar bunúsach a fhoilsiú, a chlóbhualadh nó a dhíol
focal a bhfuil breis agus eilimint amháin ann
stát ina bhfuil rialtais ar leith freagrach do na réigiúin éagsúla ach rialtas amháin os a gcionn freagrach don stát uile
dearg agus gorm measctha le chéile in aon dath amháin
páirt, roinnt (déan trí chuid de); cion duine amháin (sin é do chuid de; mo chuid éadaigh; iníon dá chuid); ábhar (tá cuid súl inti, ní cuid iontais é); bia, beatha (do chuid a chaitheamh; ag tuilleamh a choda)
dhá ghuta a fhuaimnítear mar shiolla amháin
aon ní a dhéanann rud amháin difriúil le rud eile, difríocht; an méid is mó uimhir amháin ná uimhir eile de; easaontas
grúpa daoine, aicme, treibh; roinnt (daoine) (is olc an dream iad); cine (an dream dar díobh é; aon dream amháin iad)
píosa miotail nó ábhair eile agus lúb ar cheann amháin de chun breith ar iasc le dorú
duine a sheoladh ó dhlínse amháin go dtí dlínse eile le triail a sheasamh etc.
focal a chuireann béim ar an bhfocal a thagann roimhe agus a dhealaíonn ó rudaí eile é (é féin a rinne é; eadrainn féin atá sé; go deimhin féin); fiú amháin (mar sin féin; dá mbeadh bean féin aige)
(le súile) ceann amháin agus gan í ag breathnú in aon treo leis an gceann eile
díol tairbhe nó luacha (is fiú £100 é; ní fiú dada é; níorbh fhiú é a rá); a oiread is (níl fiú na mbróg air; go fiú na pingine; gan fiú beannú dúinn); (mar dob ) (níl sé leathlán fiú; fiú amháin dá mbeinn ann)
toghchán i ndáilcheantar amháin a thagann de thoradh teachta a fháil bháis, a éirí as oifig etc.
aistriú fola ó chorp duine amháin go corp eile
pósadh le breis is aon chéile amháin ag an am céanna
leabhar amháin de shraith
grúpa tíortha nó stát faoi aon rialtóir amháin
a bhaineann le haon duine amháin; singil; leithleach
iomadúlacht; (sa ghramadach) níos mó ná ceann amháin (ar nós, mná an t-iolra ar bean, fir ar fear)
samhailteach, nach maireann ach san aigne amháin
