SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
dhá chnapán bheaga feola ar chúl na sróine a chuireann isteach ar an anáil nuair a atann siad
na gáis atá san atmaisféar thart orainn agus a thugann anáil dúinn; anáil bheag ghaoithe; spéir; aeráid
anáil a tharraingt agus a ligean amach
caint os íseal leis an anáil agus na beola gan an guth a úsáid
anáil, puth; beatha, anam (dé ghaoithe; tá sé i ndeireadh na déithe)
saothar anála; an dé dheireanach; léas lag solais
snag, slogadh tobann anála sa scornach a dtagann tritheamh tobann scairte leis agus dúnadh bharr an phíobáin
fuaim chaol cheoil a shéidtear amach trí bheola nó trí fhiacla leathdhúnta; puth, anáil (bheith i ndeireadh na feide)
deacracht le tarraingt anála; buille saothair; asma
foirm ghramadúil d'ainmfhocal a thagann faoi anáil focail eile agus a léiríonn tríd an bhfoirm sin an tionchar atá ag an bhfocal eile air nó an gaol atá eatarthu (teach an tsagairt, muintir na tíre, lucht leanúna, Sráid Uí Chonaill, trasna na Bóinne, timpeall na háite, ag ól dí)
bail an ruda atá gearr (giorra radhairc, giorra anála)
aon rud a thugann misneach nó spreagadh mór, an anáil a spreagann ealaíontóirí, péintéirí, filí etc.
ceadú, lamháil (lig dó é a dhéanamh); scaoileadh saor (lig abhaile mé); scaoileadh amach (fuil a ligean); cur ar cíos (teach a ligean); brú nó séideadh amach (anáil a ligean; fead, osna, a ligean); scóip, saoirse, cead corraí (ligean i dtéad, i roth); tógáil, glacadh (do scíth a ligean)
tachtadh (múchta ag teas, ag slaghdán); cur as, cur amach (mhúch sé an tine); cosc (múchfaidh sé sin do thart); cosc anála de cheal aeir (bá is múchadh ort!); suncáil (múchta i bhfiacha); maolú (glór múchta); coinneáil siar (deora a mhúchadh); asma (tá an múchadh ag cur air)
anáil á tarraingt go trom le tuirse nó brón
séideán (puth anála, ghaoithe, dheataigh); dé (níl ann ach an phuth)
saothar anála, séideán, séideadh
obair (chrua) (lá mór saothair); anró, dua (bhí saothar ag baint leis an obair sin); strus anála (tá saothar ort ina dhiaidh); éacht oibre; obair ealaíne nó litríochta; damáiste
séideán gaoithe; anáil; piachán
gusta gaoithe; ábhar séidte (séideán sneachta); puth, saothar anála; seitgháire, seitreach
smid, puth (smeámhghaoithe, anála)
anáil, puth (níor fhan smid ann; smid ghaoithe); siolla, focal (níl smid as)
an chuid den aghaidh a thugann anáil agus boladh do dhuine nó d'ainmhí; gob, soc (srón báid, carraige); cumas bolaíochta (madra gan srón)
stopadh anála mar gheall ar bhac éigin sa scornach (cnámh nó deatach mar shampla); breith ar scornach ar dhuine chun a anáil a bhaint de; múchadh (glór tachta)