Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
damh
dámh
damhán
damhna
damhsa
dámhscoil
damnú
dán
dána
danaid
danartha
dánlann
daoi
daoire
daoirse
daoirsiú
daoithiúil
daol
daol-
daon-
daonáireamh
daonchara
daoneolas
dán fir1 ealaín, go háirithe ealaín na filíochta; dréacht i bhfilíocht seachas i bprós ina léiríonn duine a smaointe agus a shamhlaíocht (i línte tomhaiste de ghnáth agus rím iontu); cinniúint (bhí an bás i ndán dó)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
i ndán do (an rud atá in áirithe do dhuine); fágtha le haghaidh (tá an t-airgead sin in áirithe don chíos; chuireamar suíocháin in áirithe dúinn féin)
radharc a d'fheicfeá i mbrionglóid, fís; dán físe
insint arís mar a tharla (eachtra a aithris); a rá de ghlanmheabhair (dán a aithris); déanamh mar a dhéanann duine eile (dá ndéanfá aithris ar d'athair); labhairt, siúl, etc. cosúil le duine eile le greann (maith ag aithris)
ar fad ar fad (dán breá amach is amach)
amhrán nó dán simplí a bhfuil scéal ann
a bhfuil bás i ndán dó
líne nó véarsa d'amhrán nó de dhán a chantar arís agus arís; dreas cúlchainte
gol os ard; gol os cionn an mhairbh (mná caointe); dán in ómós don mharbh, marbhna
déanamh, múnlú, cumadh (dán a cheapadh); socrú, gealladh (an rud a cheap Dia dó); síleadh, meas (ceapaim go bhfuil an ceart agat); stopadh, gabháil (ainmhí a cheapadh, liathróid a cheapadh)
an 4ú cuid de rud; an chos taobh thuas den ghlúin, leis, láirig; véarsa de dhán nó d'amhrán; lóistín saighdiúirí
canadh; aon chóiriú fuaimeanna a bhfuil binneas ann; amhrán, dán; brí, fuinneamh (tá sé lán de cheol)
críoch nach bhfuil seachaint uirthi, rud atá i ndán do dhuine; mí-ádh, tubaiste
rud ar aon déanamh le + nó x; fráma mór adhmaid a gcrochtaí duine a bheadh daortha air fadó; siombail an chreidimh Chríostaí; angar, pionós (na crosa atá i ndán dúinn); cosc, bac (cros a chur in éadan ruda); dochar, millteanas (páistí ag déanamh cros)
i ndán (an saol atá daite dúinn)
dreas ceoil nó litríochta, píosa cumadóireachta; aiste, dán, amhrán, scéal
nádúrtha, dúchasach (ba dhual athar dó a bheith deas); oiriúnach (an áit is dual duit); i ndán nó beartaithe (do dhuine) (is dual dúinn uile an bás)
dán, amhrán
cumadóir duanta, amhránaí; díolaim dánta
comhla, geata, clúid etc. a tharraingt ar rud, iamh; tarraingt le chéile, fáscadh (casóg a dhúnadh); clabhsúr, bailchríoch (dúnadh dáin); líonadh (poll a dhúnadh; dhún an ceo isteach orainn)
dán fada a chuireann síos ar eachtraí nó ar éachtaí móra
duine a chumann dánta nó filíocht; sciolladóir
dánta, saothar file; éirim file; sciolladóireacht
ádh, seans, rath; saibhreas; a bhfuil i ndán do dhuine (mar a thuarann fear nó bean feasa dó)
dán go háirithe dán fada Fiannaíochta; amhrán
dán gearr ina léirítear mothúcháin phearsanta an fhile; focail amhráin
dán brónach faoi bhás duine
socrú rithimeach ar na siollaí i ndán
dán beag; véarsaíocht
díoltóir; aithriseoir dánta; callaire
díol, fógairt earraí le díol; craoladh, fógairt go poiblí (dán a reic); brath, sceitheadh ar (an tIúdás a reic iad); cur amú, caitheamh, diomailt (ag reic a maoine)
áireamh; comhaireamh; aithris, reic (dán a ríomh)
litreacha agus focail a chur síos le peann nó peann luaidhe; litir a scríobh agus a chur sa phost (scríobh sé chuici); cumadh nó cur i bhfocail (scríobh sé aiste, dán, leabhar, etc.); an rud atá scríofa; lámh, peannaireacht (is deas an scríobh atá aige)
gearradh; teascadh; dealbhú (bata, cloch, a shnoí); cumadh, líomhadh (ag snoí dáin; clocha snoite); caitheamh, tnáitheadh, spíonadh (snoite ag an eitinn; an lá a shnoí)
dán ceithre line dhéag agus na rímeanna ann socair de réir rialacha áirithe
ré nó line féir etc., gearrtha le speal; bán, leithead talún; cúrsa, cur, líne (sraith brící); líne de rudaí i ndiaidh a chéile (sraith dánta, uimhreacha); ré, ró, rang (sraith tithe, daoine); sraithchomórtas; ráta, cáin (níl cíos ná sraith air)
ainm (teideal leabhair, dáin); gradam, céim (teideal uaisleachta); buannaíocht, ceart seilbhe (níl sé i dteideal an airgid)
