Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
oibiachtúil
oibilisc
oibleagáid
oibleagáideach
oibreachas
oibrí
oibriú
oíche
oide
oideachas
oideas
oidhe
oidhre
oidhreacht
oifig
oifigeach
oifigiúil
óige
óigeanta
oigheann
oighear
oighearaois
oighreata
oíche bain4 an tréimhse idir luí agus éirí gréine; féile, bigil (Oíche Shamhna)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
iostas, lóistín oíche
cuartaíocht nó suí go déanach san oíche
an oíche seo
tráth míchuí (rud a dhéanamh in antráth); tráth an déanach (in antráth na hoíche)
áit chónaithe (áras duit féin); iostas (áras na hoíche); teach, foirgneamh; árthach (árais tí); broinn (in áras an chléibh)
an oíche atá díreach caite
an oíche roimh an oíche aréir
duine sí a mbeadh eagla ar pháistí go gcasfaí orthu san oíche é; fear bréige le héin a scanrú as gort arbhair
(faire agus troscadh) oíche chinn féile
ainmhí liath oíche a chónaíonn faoi thalamh
áit chónaithe do dhaoine óga a bhíonn ag obair agus iad as baile; áras ina bhfaigheann lucht fánaíochta iostas oíche
duine a bhriseann isteach i dteach chun gadaíochta (go mór mór san oíche)
cuairt mhuinteartha; oíche chuideachta; seisiún rince ghaelaigh
roimhe seo nó sin; eile, deireanach (an oíche cheana); cinnte (an bhfuil tart ort? Tá cheana)
gearradh, lot; a dhéanamh gearr, giorrú (ciorróidh sé an oíche dúinn)
meath an tsolais idir lá agus oíche
meath an tsolais le teacht na hoíche
troid, coimhlint; bualadh le chéile (comhrac an dá uisce, comhrac lae is oíche)
an dá thráth den bhliain nuair is comhfhad lá agus oíche (thart ar Mhárta 21 agus Meán Fómhair 23)
clapsholas, teacht na hoíche
meath ar sholas an lae, teacht na hoíche
bocht (duine dealbh); lom (bothán dealbh); (le haimsir) gruama (oíche dhealbh)
rud nó áit atá diamhair (i ndiamhair na coille); mistéir, dorchacht (diamhair na hoíche)
an-fhada síos nó isteach (domhain i bhfarraige, sa sliabh); isteach go maith (dul go domhain i scéal); go bunrúta (staidéar, eolas, domhain); siar nó mall (domhain san oíche); deacair a léamh nó a dhéanamh amach (is domhain an duine é)
uisce a thiteann ina bhraonta ar an talamh le fuarthan na hoíche
ar an dath is dorcha, ar dhath an ghuail; dorcha (bhí an oíche dhubh ann); dúchroíoch, dúr, drochaigeanta
poll nó scoilt an-domhain; domhain farraige nó talún; áit etc. i bhfad thiar nó thíos (i nduibheagán na hoíche, an éadóchais)
oíche nó cuid d'oíche gan aon ghealach; oíche dhubh dhorcha
sealbhú, aimsiú (faigh do chóta agus bí liom); gnóthú (gheobhaidh sé an lámh uachtair ort); soláthar (fuair mé an dochtúir dó); dul trí, fulaingt (má fhaighim scanradh; fuair sí bás; náire a fháil); teacht ar (fuair sí airgead caillte); éirí (bhí an oíche ag fáil dorcha); teacht ar fhios nó ar eolas (fuair mé amach nach é a rinne é); bheith ábalta (ní bhfaighinn a leithéid a rá leat); soláthar, sroicheadh (níl fáil ar a leithéid; níl sé ar fáil, le fáil, go héasca)
aire, coimhéad (faire na hoíche); breathnú, féachaint; bheith ag súil le rud (ag faire ar bhus); bheith ar tí nó i riocht rud a dhéanamh (ag faire ar thitim); tórramh
oíche (ó mhaidin go faoithin)
tráthnóna thiar, oíche
éan beag donn a cheolann go binn san oíche chomh maith leis an lá
an corpán spéire (satailít an domhain) a thugann solas dúinn san oíche
oíche gheimhridh
ainmhí beag oíche agus brat deilgneach uirthi
an uair den bhliain is faide an lá (grianstad an tsamhraidh thart ar Mheitheamh 21) nó is faide an oíche (grianstad an gheimhridh thart ar Nollaig 21)
ainmhí a eitlíonn san oíche, corp air cosúil le luch agus sciatháin amuigh ar bharra a mhéar, sciathán leathair
san oíche, le linn na hoíche
an tréimhse ó éirí gréine go luí gréine; solas an lae (fanfaimid go lá); an tréimhse ó mheán oíche go meán oíche arís (seacht lá na seachtaine); lá, dáta, áirithe (lá aonaigh, lá pá, an chéad lá den mhí); lá féile (Lá Nollag, Lá Bealtaine); bua an lae (tá an lá leat); ré saoil (bhí sé go maith ina lá); aimsir reatha (sa lá atá inniu ann); tréimhse (is fada an lá ó chonaic mé é); (ón lá seo amach; an lá is fearr a bhí sé); uair, am (lá éigin, lá dá raibh); pioc (níl lá iomrá aige air)
cineál d'fhéileacán a thagann amach san oíche (Itheann cruimh an leamhain éadaigh poill in éadach)
i rith, i gcaitheamh (le linn na hoíche, m'óige)
áit íseal, poll, clais; duibheagán (i log na hoíche)
gan a bheith tapa; righin, fadálach (obair mhall); déanach (mall san oíche)
lár na hoíche
solas fosfarach ó iasc san oíche
fás aon oíche a itear go minic (ach go bhfuil cineálacha nimhiúla ann freisin) agus é ar dhéanamh scáth fearthainne
bail an té nach dtig leis codladh; dúiseacht (oíche ar neamhchodladh)
drabhlás, réicíocht, radaireacht; airneán oíche
ceann ar bith de na pointí beaga geala i spéir na hoíche, go mór mór cinn a bhfuil suíomh seasmhach acu agus a thugann a gcuid solais féin uathu ar nós na gréine
