Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
rí-
riabhach
riabhóg
riach
riachtanach
riachtanas
riadaire
riail
rialachán
rialaitheoir
rialta
rialtas
rialtóir
rialú
riamh
rian
rianaí
rianán
rianta
rianú
riar
riarachán
riaráiste
riail bain ordú nó treoir iompair; ceannas, údarás (faoi riail Shasana); cód smachta san eaglais; slat tomhais ghrádaithe (riail siúinéara)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
míriail, easpa rialach nó smachta; easpa rialaithe i dtír
duine gan riail gan smacht, gan meas ar ord
smacht, riail
milleánú (ag ciontú a chomharsan); a fháil ciontach (ciontaíodh sa choir é); sárú dlí nó rialach
imirt nó súgradh faoi rialacha; scata éisc, éan etc.
córas litreacha, uimhreacha nó siombailí eile chun teachtaireachtaí a thabhairt; córas dlíthe nó rialacha
scríobh i gcód; dlíthe nó rialacha a chnuasach
slua glórach gan riail gan smacht, cóip na sráide
cáilíocht a tharraingt siar nó a bhaint de dhuine; duine a dhearbhú neamhcháilithe nó neamhoiriúnach mar gheall ar riail a bhriseadh
prionsabal daingean (dlí an nádúir, dlí Dé); cód rialacha le tír a rialú (cuid acu ón bparlaimint agus cuid eile bunaithe ar chleachtas); caingean, cúis (dul chun dlí le duine); prionsabal eolaíochta (dlíthe na ceimice); gnáthnós imeachta nó iompair (dlí an mhargaidh)
riail; tiarnas; ríocht, Ríocht Dé, neamh
focail nó comharthaí i bhfoirm achomair a léiríonn smaoineamh nó riail ar leith, ar nós H₂O = uisce
ceannas; údarás, smacht, riail; tíorántacht
na rialacha a bhaineann le ceart teanga ina labhairt nó ina scríobh
gluaiseacht taobh thiar (lean an carr sin); tóraíocht (lean na madraí é); comhlíonadh (riail, nós a leanúint); roinnt le (leanann contúirt é sin); bheith cosúil le (níor lean sé a athair); cloí, tacú, le (lucht leanúna); coinneáil ar aghaidh le (lean ar do scéal, lean sé dá chúrsa; lean leat, ort)
gortú, goin (lot droma); díobháil (lot tíre, barr); sárú, briseadh (lot rialach)
riail phósta nach gceadaíonn ach aon chéile amháin a bheith ag duine in aon am amháin, aonchéileachas
eagar, socrú rialta ar rudaí i spás nó in am (ord aibítre; tá siad in ord agus in eagar agam); eaglaisigh faoi riail (ord Loreto, ord San Doiminic); eagraíocht faoi aon riail (An tOrd Oráisteach)
de réir rialach nó nóis imeachta
faoi riail (ord, bean, rialta); mar nós nó mar ghnás (déanaim go rialta é sin); (le gramadach) a théann de réir rialach
briseadh (dlí rialach etc.); éigniú (tearmann, bean, a shárú); bréagnú (argóint a shárú); buachan ar, teacht thar (duine a shárú i rás; níl a shárú le fáil; tá an leathchéad sáraithe aige); teacht roimh, ceapadh, teanntú (sáraigh na ba sin dom); crá, ciapadh (madra ag sárú caorach); tuirsiú (sáraithe ag an obair)
staidéar ar rialacha sláinte agus glanachair
riail, ceannas (faoi smacht gall); srian, araíocht (smacht a chur ar na páistí)
prionsabal nó riail aitheanta; ráiteas nach gá a chruthú
dán ceithre líne dhéag agus na rímeanna ann socair de réir rialacha áirithe
a bhaineann le muintearas idir dhaoine (club sóisialta, cruinniú sóisialta); a bhaineann leis an bpobal i gcoitinne i gciall ar bith (go háirithe socruithe agus rialacha chun leas an phobail a chur chun cinn) (árachas sóisialta); a bhaineann le grúpaí nó aicmí daoine sa phobal de réir a gcéime nó a seasaimh sa saol etc.
riail tiarna; maoin talún
