Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
solabhartha
solad
soláimhsithe
sólaistí
solamar
solámhach
solaoid
solas
sólás
so-lasta
soláthar
soláthraí
soléite
soleonta
sólfá
sollúnta
soloite
solúbtha
somachán
sómas
somhaoin
sómhar
so-mharaithe
solas fir1 rud a lonraíonn agus a thugann léargas dúinn (solas na gréine, solas na gealaí); foinse an tsolais féin (lampa, coinneal etc.); lasair (d'iarr sé solas orm); léas (idir mé agus an solas); foilse (rud a thabhairt chun solais); saol, beatha (le mo sholas) ► solasmhar aid1
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
cruinneán leachta a mbíonn aer gafa ann; lampa beag gloine a dtagann solas leictreach as
leathsholas, solas lag
soilse chun tosaigh ar stáitse in amharclann
bolgán solais
radharc na súl a bhaint de dhuine; dalladh (chaoch an solas é); dúnadh, tachtadh (chaoch an píopa)
solas lag
meath an tsolais idir lá agus oíche
léim, bíogadh; teip (chlis an solas; chlis air é a dhéanamh)
meath an tsolais le teacht na hoíche
bata cruinn de gheir nó de chéir agus corda trína lár a lastar le solas a thabhairt
mianach crua a ligeann an solas tríd; gloine ghléineach
meath ar sholas an lae, teacht na hoíche
díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?)
radharc na súl a bhaint de dhuine go sealadach le solas etc.
a dhéanfadh dalladh; (le solas) géar, scéiniúil
lí nó cosúlacht ruda nuair a bhíonn solas air (dath dearg, dath buí, dath gorm, dath glas); dealramh (dath na fírinne); dada, faic (níl a dhath, aon dath, fágtha)
saothar anála; an dé dheireanach; léas lag solais
gan solas; gan a bheith geal; dubh (dorcha sa chraiceann, craiceann dorcha) caoch, dall; (le duine) coimhthíoch, nach maith leis cuideachta
rud cosúil le snáithín caol (mar atá i mbolgán leictreach agus a thugann solas)
eolaíocht fhisiciúil, brainse den eolaíocht a dhéileálann le cúrsaí fuinnimh ar nós teas, solas, fuaim, maighnéadachas agus leictreachas
pointe teagmhála gathanna solais nó radhairc; aon lárphointe
oscailt i mballa agus gloine inti chun solas agus aer a ligean isteach san fhoirgneamh; paiste solais sa spéir (fuinneoga an lae)
sleá bheag; ceann de na hingne géara ar chrúb éin nó ainmhí; líne sholais (gá gréine); líne ó lár ciorcail go dtí an imlíne; duán báid
ar dhath an tsneachta nó an aoil; ar dhath an airgid; cosúil le solas an lae nó na gréine; glan, sona; áthasach, geanúil (anam geal, gáire geal, a ghrá geal, is geal an scéal liom é)
an corpán spéire (satailít an domhain) a thugann solas dúinn san oíche
tréimhse gheal (gealán gréine); léas, soilse, gealas (tine ghealáin)
gile, léas solais
faobhrach, biorach (scian ghéar, biorán géar); uilleach, rite (coradh géar, aill ghéar); pianmhar (buille géar); tréan (solas géar); goilliúnach (focal géar); searbh (blas géar); aibí, grinn (súil ghéar, intinn ghéar); gasta (siúl géar); díocasach (coimhlint ghéar); an-ghar do (dul géar ar an gcúinne); cleasach (ceannaí géar)
lonrú faoi sholas, drithliú
ábhar mar a bhíonn i bhfuinneoga a ligeann an solas tríd; scáthán; (iol ) spéaclaí; árthach gloine (gloiní boird) nó a lán sin (gloine fíona, gloine uisce)
cáil ard (glóir shaolta); adhradh agus moladh mór (glóir do Dhia); solas neamhaí (glóir na gréine); aoibhneas na bhflaitheas (bheith sa ghlóir)
an corpán spéire a thugann teas agus solas sa lá dúinn
geal le solas na gréine; taitneamhach
an tréimhse ó éirí gréine go luí gréine; solas an lae (fanfaimid go lá); an tréimhse ó mheán oíche go meán oíche arís (seacht lá na seachtaine); lá, dáta, áirithe (lá aonaigh, lá pá, an chéad lá den mhí); lá féile (Lá Nollag, Lá Bealtaine); bua an lae (tá an lá leat); ré saoil (bhí sé go maith ina lá); aimsir reatha (sa lá atá inniu ann); tréimhse (is fada an lá ó chonaic mé é); (ón lá seo amach; an lá is fearr a bhí sé); uair, am (lá éigin, lá dá raibh); pioc (níl lá iomrá aige air)
cás beag gloine chun an solas a iompar ann
solas agus gloine chosanta thart air
ciaróg nó feithid aeir a sceitheann solas uaithi
solas nó tine a theacht nó a chur ar rud (lampa, tine a lasadh; ní lasfaidh an gual); múscailt (lasadh feirge); éirí feargach (cneá ag lasadh); deargadh (las sé suas san aghaidh)
solas geal, as tine nó as coinneal
lasair; meaits, cipín solais
lasair nó bladhm bheag; tóirse, lóchrann; cipín solais
léas (solais, dóchais etc.)
ga solais; fearb, riast, clog (léasacha a thógáil ar dhuine)
fuinneamh dofheicthe a úsáidtear chun solas agus teas agus cumhacht innealra a chruthú
laindéar; solas, lampa, tóirse
solas, gile; drithle
lasadh in aghaidh duine le teas, fearg, náire etc.; niamh sholais
an ciorcal beag dorcha i lár na súile a ligeann isteach an solas le radharc a thabhairt duit
miotal geal a dhónn le solas dalltach
solas fosfarach ó iasc san oíche
