DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
daol beag dearg a bhfuil spotaí dubha air
lán de spotaí; dubh (tá an áit breac le daoine); leathmheasartha (aimsir, sláinte, bhreac)
fiach mara, cailleach dhubh, murúchaill
éan dubh cosúil le préachán beag
aolchloch bhog bhán a úsáidtear chun scríobh ar chlár dubh; cré chailce; marc cailce, teorainn (dul thar cailc le rud)
éan mór dubh agus glór grágach aige, préachán
lon dubh baineann; cailín álainn
feithid dhubh de shaghsanna éagsúla
píosa tanaí leathan adhmaid (clár dubh, clár smúdála); bord, cuntar; clúdach pota nó bosca, claibín; dromchla leibhéalta (clár éadain, clár droma); machaire (clár Fódla); tábla, liosta (clár ainmneacha, clár ama); léiriú raidió nó teilifíse
caora beaga dubha a ndéantar subh astu
daille súl nó aigne; mearbhall aigne; bob, dallach dubh (dallamullóg a chur ar dhuine)
dubh dorcha; mistéireach; aonarach, iargúlta; uaigneach; eaglach
brón, mairg; aithreachas; lionn dubh; deacracht, mífhonn
ar dhath atá idir buí agus dubh mar atá ar chócó nó ar chaife; crua, láidir (teach donn daingean)
gan solas; gan a bheith geal; dubh (dorcha sa chraiceann, craiceann dorcha) caoch, dall; (le duine) coimhthíoch, nach maith leis cuideachta
cineál faoileáin a bhfuil droim dubh air
dubh, dorcha; dian, tréan; doilbhir, duairc; coimhthíoch, iargúlta
duairc, gruama; brónach; dubh, dorcha
éirí dubh nó a dhéanamh dubh (dhubhaigh an spéir, a ghnúis); (le barr ag fás) galar dubh; brón, briseadh croí
broigheall, fiach mara, cailleach dhubh
oíche nó cuid d'oíche gan aon ghealach; oíche dhubh dhorcha
duibhe, dorchacht; scamallacht, scáth; cuma ghruama, scaimh (duifean feirge)
lionn dubh, galar dubhach
spota dubh, gráinne deannaigh; smál
troscadh dubh, mar a bhíodh ar Aoine an Chéasta
adhmad dubh atá an-chrua ar fad
éan mór dubh gléasta de chineál an phréacháin
broigheall, éan mór dubh farraige a thumann ar thóir a choda
cluiche do bheirt a imrítear le 16 píosa (foireann fichille) an duine ar chlár 64 cearnóg dubh is bán
caor fíniúna, toradh glas nó dubh a itear leis féin, nó a úsáidtear chun fíon a dhéanamh
duairceas; lionn dubh, tromchroí
mianach dubh a bhaintear mar ábhar tine as poill sa talamh
éan beag dubh is bán, aghaidh dhearg air agus stríoca buí ina sciatháin
(dubh) éan ceoil dubh agus gob buí air
éan beag a bhfuil cineálacha éagsúla de ann, mar atá, meantán dubh, gorm, lathaí, léana etc.
focal a úsáidtear idir dhá rogha (fear nó bean; dubh nó bán)
ainmhí fiáin dubh is bán ón tSín atá cineál cosúil le béar
substaint ramhar dhubh a fhaightear as tarra guail a leá
oscailt i rud nó tríd; spás folamh (poll eochrach, poll sróine; rud a chur i bpoll); cúil, carn (poll prátaí, gairbhéil, móna); log, linn (poll uisce, poll snámha); farraige (dul go tóin poill); pluais (poll róin, poll coinín); áit ghránna (poll dubh; cé a mhairfeadh sa pholl sin?)
caróg, éan dubh de chineál an fhiaigh
ciaróg mhór dhubh a eitlíonn thart ar aoileach, áit a síolraíonn a cuid uibheacha