TORTHAÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
mac fir1 duine fireann clainne; garsún, duine, diúlach (a mhic ó; mac mioscaise, aon mhac máthar acu) ► mac an daba méar an fháinne, an tríú méar ► mac imrisc an ciorcal beag dorcha i lár na súile a ligeann isteach an solas le radharc a thabhairt duit ► mac léinn duine a bhíonn ag déanamh staidéir ar ábhar léinn, go háirithe ar scoil nó ar coláiste ► mac tíre ainmhí fiáin contúirteach atá cosúil le madra
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
madra mór cosanta cosúil le mac tíre
an phearsa scoile atá freagrach as na múinteoirí agus na mic léinn ar fad
fear a bhfuil clann aige; duine dár sinsear (ár n-aithreacha romhainn); seanóir (aithreacha na cathrach); sagart (an tAthair Ó Riain); Dia (an tAthair an Mac agus on Spiorad Naomh)
= do3 + a4 (thug sé dá mhac é; rinne sí dá máthair é; gheall siad dá gclann é) de + a4 (duine dá chairde; bean dá gaolta; cuid dá dtailte)
duine óg ar altramas; mac léinn; deisceabal; ábhar oifigigh airm
mac athar agus máthar duine; macasamhail (deartháir don bhréag an béal bán)
duine de lucht leanúna; mac léinn
ar leatsa é, a bhaineann leatsa (d'athair is do mhac is do mháthair)
chuig, go, go dtí (ag dul don Spáinn); chun cóngaracht nó gaol a léiriú (gar don áit, is mac dom é); ar láimh, i leith (tabhair, taispeáin, dó é; bheith dílis, go maith, do dhuine); le briathra géillte (d'umhlaigh sé, bheannaigh sé, dó; ná géill dó); gan bhriathar (bia don ocrach, Nollaig faoi mhaise daoibh); le haidiachtaí (is breá duit é; b'fhíor dó é; is cuma duit); gan an chopail (duitse é seo); le linn (ag teacht abhaile dom; sa chomhrá dúinn) do + a4 , a5 = dá2 ,3 ; do + an = don; do + ar = dar3 ; do + ár2 = dár1 ; do + ar3 = dár2
mac léinn ollscoile nach bhfuil a chéim fós aige
saolú duine; duine saolaithe, páiste, sliocht (gin mhic, iníne)
ainmhí cosúil le mac tíre agus glam aige atá cosúil le gáire fiáin
in áit (in ionad a mhic); seachas (in ionad labhairt liom)
mac leasathar nó leasmháthar duine
mac fir chéile nó mná céile duine (ach nach é a mhac féin é)
buachaill beag, peata mic
cosúil le mac modhúil; cneasta; ionraic
ógánaigh le chéile; scata mac
scrúdú iontrála do mhac léinn chun ollscoile
mac léinn sinsearach a chuidíonn le múinteoir smacht a choinneáil ar ranganna etc.; gléas seiceála ar rudaí áirithe a bhaineann le seirbhísí cumarsáide nó tráchtála
= nó in abairt dhiúltach (níl mac ná iníon aige)
focal a fhreagraíonn do Mac i sloinne mná (Máire Nic Shuibhne)
garmhac (níl mac ná ó aige); (i sloinnte) (Seán Ó Briain); (Bean Uí Mháille; Mac Uí Dhónaill)
i dtús saoil nó fáis, gan a bheith sean; mac (Seán óg); nua, úr (talamh óg; óg sa bhliain)
duine beag óg; mac nó iníon
mac rí nó banríona; duine uasal (prionsa fir, mná)
in am, i dtráth (is tráthúil a tháinig sé); oiriúnach, deisbhéalach (focal tráthúil; is tráthúil an mac é)