Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
tanaí
tánaiste
tanc
tancaer
tancard
tangant
tanú
taobh
taobhach
taobhaí
taobhaíocht
taobhaitheoir
taobhán
taobhlíne
taobhthrom
taobhú
taoibhín
taoide
taoisc
taoiseach
taoisleann
taom
taomach
taobh fir1 cliathán amháin de rud (taobh bosca, carraige; ó thaobh go taobh an tí); ciumhais, bruach (le taobh na habhann, ar thaobh an bhóthair); páirt, cuid (an taobh istigh, amuigh); cliathán, slios (mo thaobh deas, sínte ar mo thaobh); treo (an taobh theas, taobh na láimhe deise); ceantar (taobh tíre); foireann, dream, cúis (an taobh a chaill an báire); sliocht (lean sé taobh a athar); muinín, iontaoibh (ná tabhair taobh le mionnaí móra) ► taobh amuigh lasmuigh ► taobh istigh laistigh ► taobh le, i dtaobh le ag brath ar (i dtaobh leis an méid sin) ► i dtaobh mar gheall ar, maidir le (cad ina thaobh) ► le taobh le cois, i dteannta
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ar an taobh seo
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
cosán fairsing idir chrainn isteach go dtí teach mór; sráid fhairsing agus crainn ar an dá thaobh di go minic
in éineacht le, taobh le, cóngarach do
i do sheasamh cruinn díreach agus do lámha le do thaobh agat mar a bhíonn saighdiúir
taobh isteach amach, taobh síos suas
le taobh, i gcomórtas le
tógáil páistí taobh amuigh dá dteaghlach féin (máthair altrama)
cé is moite (de), taobh amuigh de, seachas (ach amháin an ceann seo)
ón taobh thall, i leith anseo
ón aird thiar; ón taobh thiar (tar aniar ó mo chúl); ó bheith sínte siar (d'éirigh sé aniar sa leaba); chugat féin (tá teacht aniar ionat)
go dtí an taobh thall, sall; amach (anonn sa lá)
ó thaobh go taobh
amháin, i dtaobh le ceann amháin
glactha leis nó curtha i bhfeidhm ag aon taobh amháin (dí-armáil aontaobhach)
comhairleoir dlí, duine a ghníomhaíonn i gcúirt, agus taobh amuigh de, do dhuine i gcúis dlí
clós taobh le caisleán agus an balla timpeall air; balla daingean, rampar
cosc nó moill ar dhéanamh ruda; balla íseal i dtaobh teallaigh; bacainn
struchtúr cloch nó brící nó ábhair eile ar nós éadan tí nó taobh seomra nó fál thart ar gharraí
dó beag ar an taobh amuigh, ruadhó
cluiche a imrítear le cleathóg agus trí liathróid ar bhord a bhfuil éadach mín glas air agus pócaí ar a chúinní agus ar a dhá thaobh
druma beag agus craiceann ar thaobh amháin de
taobh le taobh, gualainn le gualainn
ball troscáin a bhfuil clár leathan air agus cosa faoi, a úsáidtear le haghaidh béilí nó oibre nó imeartha; bia boird; taobh, imeall (bord na farraige); taobh báid nó loinge (teacht le bord, thar bord); clár loinge, deic (dul ar bord)
taobh síos suas; iompaithe tóin thar ceann; contrártha, mícheart
cén fáth, cén chúis, cad ina thaobh, cad mar gheall ar (cad chuige ar bhuail tú é?)
bealach uisce gearrtha sa talamh mar chúrsa taistil do bháid nó mar áis uiscithe don talamh ar gach taobh de
easnacha adhmaid i dtaobh báid
cathaoir mhór agus uillinn ar gach taobh uirthi mar thaca
ach amháin, taobh amuigh (de) (cé is moite díom féin)
an chuid den chorp taobh thuas den mhuineál; meabhair, éirim aigne (fear a bhfuil an-cheann air); ceannaire, taoiseach (ceann teaghlaigh, ceann treora); barr (ceann tairne; ceann staighre, leapa); tús, tosach (ceann báid; chun cinn); deireadh (ceann téide); aonad (ceann amháin, dhá cheann)
limistéar, réigiún, taobh tíre; cuid de chathair nó de chontae
an 4ú cuid de rud; an chos taobh thuas den ghlúin, leis, láirig; véarsa de dhán nó d'amhrán; lóistín saighdiúirí
go, go dtí, i dtreo (dul chuig, chun, duine); maidir le, i dtaobh, i leith (go maith chuig Laidin, chun Laidine); le haghaidh (réidh chun bainte; cad chuige é sin?); oiriúnach i gcomhair (má bhíonn an lá chun féir); i mbun (cliste chun oibre); ar tí (bhí mé chun é a rá léi)
taobh thuas de
áit siúlóide faoi dhíon taobh istigh de mhainistir etc.
róbháúil le taobh amháin
ciotóg; an taobh den chorp ar a mbíonn an lámh lú scil, etc. i gcás fhormhór ndaoine (ar do chlé, deas agus clé)
taobh, slios
cloch ar thaobh bóthair a thugann an t-achar ina mhílte go dtí áit
imeall, ciumhais nó taobh (colbha leapa, colbha bóthair, colbha cuain)
réiteach idir dhá thaobh ina ngéilleann siad araon beagán dá chéile
réiteach idir dhá thaobh, comhghéilleadh
an chuid den chorp síos ón gcoim ar an dá thaobh lena n-áirítear barr chnámh na leise, cromán
taobh le (cois na habhann)
cóta fada trom a chaitear taobh amuigh
an taobh thiar de rud (cúl do chinn, cúl an tí); droim (cúl a thabhairt do rud; thug sé cúl lena mhuintir); deireadh (cúl an ghluaisteáin; an féar cúil); siar, taobh thiar (dul ar gcúl; clog a chur ar gcúl; marcaíocht ar cúla); taca, taisce (cúl airgid; cúl taca; an dream atá ar a chúl); iargúltacht (coillte cúil); folt gruaige; (le cluichí) (i) cosantóir (ii) báire
taobh an bhéil
caint faoi dhuine taobh thiar dá chúl
an taobh thiar; áit iargúlta
